90’lı yılların sonunda iki binli yılların başında eğitimlerime katılanlara kısa süre içinde cevaplamaları şartıyla bir soru sorardım: “Yakın gelecekte hayatımıza girerek bizi şaşırtabilecek bir gelişme hayal edebilir misiniz?”

Cevap olarak sunulan hayallerin hepsi hayatımızı yakın gelecekte elektronik ortamda oluşacak olan teknolojik gelişmelerin yöneteceği, günlük yaşamımızın kolaylaşacağı, bu gün bizi çok uğraştıran problemlerin artık olmayacağı yönündeydi.

Bir kişi bile yakın gelecekte insanların değişeceğini ön görmemişti.

Aradan çok değil sadece on yıl geçti. Bulunduğumuz konuma iki farklı pencereden bakmakıyorum:

Birinci bakış açısı hayalcilerin haklı olduğunu gösteriyor. Gerçekten de teknolojik gelişmeler üretimden hizmete, pazarlamadan satın almaya, en basit muhasebeden en üst düzey şirket yönetimine kadar tüm segmentlerde hayatımızı kolaylaştırdı.

İkinci bakış açısı karşımıza yeni bir soru çıkartıyor: Pekiyi insanlar son yıllarda neden agresifleşti, kabalaştı, neden hayatımızın her safhasına şiddet hakim oldu?

On yıl önce gelecek hayali kuranlar insan faktörünü hiç düşünmemişlerdi. Teknolojinin akıl almaz bir hızla gelişmesi sonucunda insanlar işlerini robotlara karşı kaybederken alışılagelmiş istihdam yapısı zedelendi ve gözden kaçan faktör ortaya çıktı: iyi eğitilmemiş insanlar işsiz kalmaya mahkum oldular.

Bu olgu özellikle eğitimini yeni tamamlamış gençleri vurdu. İş hayatına atılmaya hazır milyonlarca genç kendilerine verilecek hiçbir iş olmadığını fark ettiler. Olay bizim ülkemizde olduğu gibi dünyanın tüm ülkelerinde de aynı yönde gelişti ancak biz hariç diğer tüm ülkeler bunun tedbirini almıştı. Gençler daha kaliteli eğitime yönlendirildi, yükselen teknoloji sayesinde çeşitlenen iş alanlarında ortaya çıkan uzmanlıklara yönlendirildiler.

Aranızda ülkemizdeki eğitimin iyi olduğunu savunan varsa üniversitelerimizden kaç tanesinin dünya klasmanında üst sıralarda olduğunu araştırmasını rica ederim.

Şimdi gelelim bu olgunun yarattığı sosyal gerçeklere. Sizce aldığı eğitimin iş bulmasına yeterli olmadığını anlayan genç ne yapar. Ailesi kendisine bakamayacaksa ekmek parası için “ne iş olursa olsun” der ve mutsuzluğa doğru ilk adımı atar.

Geçen hafta çok kısa bir İstanbul seyahatim oldu. İnsanları gözlemledim. Gülümseyen bir kişi göremedim. Yıllardır Bodrum esnafına “gülümseyin” diye yazarım, bu sefer İstanbul’dan döndüğümde daha da karamsardım. Bana öyle geldi ki, işi olanlar hayatlarından memnun değil, işi olmayanlar da şiddete başvurmaya çok yakınlar.     

İyimserliğimi kaybetmiş olduğum için devletin bu işi nasıl çözeceğini düşünemiyorum.

Siz ne dersiniz?