ISO 9001 2015/ISO 14001 2015 4.1 Kuruluşun Çerçevesi

ISO 9001 ve ISO 14001 yönetim sistem standartlarının yüksek seviye yapı gereğine uygun olarak  her ikisinin de genel başlıklarının aynı olduğunu ve pek çok ortak gerekliliklerinin olduğundan bir önceki yazıda bahsetmiştim. Bu sefer yine,  4. madde olan Kuruluşun Çerçevesi ( Context of the Organisation) başlığında madde 4.1 "Kuruluş ve çerçevesinin anlaşılması"na göz atacağız.

Context sözcüğünün karşılığı olarak  bağlam  sözcüğüne işaret ediyor Ingilizce Türkçe sözcükler. Ancak ben bunun yerine sanırım çerçeve sözcüğünü kullanmayı tercih edeceğim. Zira söz konusu olan kuruluşun içinde bulunduğu ve operasyonlarını gerçekleştirdiği ortamda etkileşimde bulunduğu tarafların belirlenmesidir.  Bu tarafların kuruluşa bir çerçeve veya çevre oluşturduğunu görüyorum. İlerleyen zamanda sözcükler ve her şey yerli yerine oturur :-)

Kuruluş sözcüğünden ne anlaşılacağına bir bakalım.  ISO 9001:2015 de ISO 9001:2008 versiyonundaki sistem yaklaşımı yok görünmekle birlikte süreç yaklaşımının bir sistem var olmadan mümkün olamayacağını göz önüne almak gerekir.  Sistem süreçlerden oluşur. Bir kuruluş ise belirlenmiş genel amaç ve hedefe erişmek için bir grup insanın faaliyetlerinin,  bölünmüş iş gücü ve fonksiyonları  ve yetki ve sorumluluklara bağlı hiyerarşik bir düzen aracılığıyla,  akılcı koordinasyondur  (Schein, 1965).  Sistem ise şöyle tanımlanabilir: birbirleriyle ilişkili ve birbirine bağlı elemanlardan (parçalar, varlıklar, faktörler…) oluşmuş,  belirli bir düzene sahip ve  bir amaç doğrultusunda davranan yapı.

Standartların gereklilikleri aşağıda:

Kuruluş ve çerçevesinin anlaşılması

Kuruluş amacına ve stratejik doğrultusuna uygun ve kalite yönetim sisteminin amaçladığı sonuç(lar)a ulaşma yeteneğini etkileyen iç ve dış konuları belirleyecektir. Kuruluş bu iç ve dış konulara ilişkin bilgiyi izleyecek ve gözden geçirecektir.

Görüldüğü gibi iki standardın madde 4.1  ana başlıkları aynı, gereklilikler de birbirine paralel ancak standardın amacına uygun farklılıklar var.

Kuruluşun iç ve dış konuları doğal olarak ilgili taraflardan kaynaklanır ki bu ilgili taraflar konusuna bir önceki yazıda değinmiştim. Kuruluşun çerçevesinin kuruluşun operasyonel çevresini içerdiğini unutmadan bu taraflardan kaynaklanabilecek konuların belirlenmesi gerekir. Çerçevenin belirlenmesi, kuruluşun risklerini yönetirken dikkate alması gereken   iç ve dış faktörlerin belirlenmesi demektir.  Bir kuruluşun dış çevresinde dış paydaşlar, operasyonel çevresi ve hedeflerini belirlemesini ve amaçlarına erişme yeteneğini   etkileyen diğer tüm taraflar bulunur. İçeride ise iç paydaşlar, yönetim, sözleşmelerle bağlandığı müşteriler, yetenekleri ve kuruluş kültürü vd  yer alır (Pojasek 2013) ve bunlar da kuruluşun hedeflerini belirlemesi ve amaçlarına erişmesinde etkili olurlar. ISO 9001 2015 ve ISO 14001 2015 çerçevesinde bakacak olursak taraflar ve bunlardan kaynaklanan iç ve dış konuların -faktörlerin kalite yönetim sistemi ve çevre yönetim sisteminin hedefleri, planlanan sonuçları üzerindeki etkileri göz önüne almak gerekir.

Bu yazıda ilgili tarafları bir önceki yazıdan değişik göstereceğim. Bunlardan kaynaklanan (ve yönetim sistemlerinin yeteneklerini etkileyen) iç ve dış konular da örneklerle verildi. İç ve dış konuların belirlenmesinde bunların  yönetim sisteminin stratejik yönüne, amacına ve planlanan sonuçlara erişme yeteneğine etkisinin göz önüne alınması gereği unutulmamalıdır.