Kalite politikası ve kuruluşa dair notlarGeliştirici: Selçuk AytimurYönetim sistemlerine ilişkin standartların bir gereği olarak bir kuruluşun kalite, çevre, iş sağlığı güvenliği veya diğer yönetim si...
Endüstri Mühendisliği ve Kalite Yönetimi
- Selçuk Aytimur
- Senior Management Consultant/Registered Lead Assessor
- 25.01.2019
Endüstri mühendisliğine ilişkin daha önceki yazılarımda bizim mesleğin gelişimi ile kalite yönetim sisteminin (bu da benim yıllardır profesyonel olarak yaptığım iş) gelişiminin pek çok kesişim noktası olduğundan bahsetmiştim. Aynı kesişim uygulamalarda da mevcut. Bu yazı da bu paraleldedir. Yazarken Prof. Dr. Jane M. Fraser’in “Endüstri Mühendisliğine Giriş” adlı kitabından yararlandım. Umarım bu dalda okumak isteyenlere, okumaya başlayanlara ve veya yeni mezunlarımıza ışık tutar. Bu yazıdan asla endüstri mühendisi doğuştan kalite yönetimi uzmanıdır sonucu çıkarılmamalıdır. Öyle olmadığını bildiğim pek çok meslektaşım olduğu gibi, başka meslek dallarından kalite yönetim uzmanı pek çok başka tanıdığım mevcut.
Endüstri mühendisi gibi düşünmek nasıl bir şeydir?
Endüstri mühendisi gibi düşünmeye bir örnek vermek gerekirse, bazı şeyler yanlış gittiğinde, hatalı ürün oranı hedeflenenden fazla olmaya başladığında, bir müşteriye yanlış bir sevkiyat yapıldığında, çalışan işini beklenen tempoda yapamadığında, bir işçi yaralandığında, o gün için planlanmış olan üretim gerçekleştirilemediğinde, bir endüstri mühendisi sistemi suçlar insanı değil. Endüstri mühendisi sorunun kök nedenini belirleyene kadar “neden?” sorusunu sormaya devam eder:
Müşteriye neden yanlış – eksik ürün gönderildi?
Çünkü müşteri için hazırlanan kolilerin üzerine yanlış tanımlama etiketi yapıştırılmış.
Neden müşterinin kolilerine yanlış etiket yapıştırılmış?
Çünkü bazı ürünler sevkiyat listesinden çıkarılarak iptal edilmiş.
Neden bazı ürünler iptal edilerek sevk listesinden çıkarılmış?
Çünkü müşteri gönderdiği sipariş emirlerinde son dakika değişiklikleri yapmış.
Neden müşteri son dakikada bazı değişiklikler yapmış?
Vesaire vesaire.
Bu örnekte bir endüstri mühendisi müşterilerin siparişlerinin nasıl izlendiği, satış bölümünün müşterilerin siparişlerine uygun ürünleri nasıl belirlediğini, tanımlama ve sevk etiketlerinin ne zaman ve nasıl basılıp kolilerin üzerine yapıştırıldığını araştırarak sorunları tanımlayabilir. Son aşamada endüstri mühendisi büyük olasılıkla bilgi sistemi dahil olmak üzere fiziksel sistemde bazı değişiklikler önerecek ve prosedürler geliştirecektir. Belki de sevk etiketinin sipariş fiilen sevk aşamasına gelmeden basılmamasını sağlayacaktır.
Bu örnekteki ana fikir endüstri mühendislerinin insanları değil sistemleri sorumlu tutmalarıdır. Bu fikir her zaman doğru olmayabilir. Evet bazen insanlar basit hatalar yapar ama endüstri mühendisleri daha baştan, daha sonra ve her zaman sistemlerin insanlara hata yaptırmayacak şekilde nasıl geliştirilebileceğini düşünmelidir. Endüstri mühendisleri insanların işleri daima ilk seferde doğru yapabileceği sistemler kurmaya çalışır. (ISO 9001 2015 madde 8.5.1 Kuruluş, üretim ve hizmetin sunumunu kontrollü şartlarda yürütmelidir. Kontrollü şartlar uygulanabildiği ölçüde: … “g) İnsan hatalarını önlemek için faaliyetlerin gerçekleşmesi”ni kapsamalıdır.) Ancak bu da her zaman mümkün olmayabilir.
Endüstri mühendisi bir problemle karşılaştığında problemin kök nedenine inebilmek için ilgili süreci sistematik olarak araştırır: her süreç insan, malzeme, makine-ekipman ve yöntem dörtlüsünün bir araya gelmesiyle çalışır. Bir problemle karşılaşıldığında yani süreç istenen çıktıyı vermez duruma gelince bu dörtlünün her birisi yukarıdaki yaklaşımla masaya yatırılır. Buna kalite yönetimi dünyasında Ishikawa diagramı, balık kılçığı diagramı ve otomotiv sektöründe 8D yöntemi diyoruz.
Endüstri mühendisliğine ilişkin olarak iş yaşamında karşılaşılan bazı fikirleri (1) aşağıda verdim. Ancak bunların pek çoğunun kalite yönetiminde de geçerli olduğuna dikkat etmekte yarar var.
Bir sorun oluşursa inanları değil sistemi suçla.
Sistemi insanların işleri daima ilk seferde doğru yapabileceği şekilde tasarla.
Sistemi insanların işlerini hızlı, güvenli ve iyi yapmasını sağlayacak şekilde tasarla,
Sistemdeki değişkenliği azaltarak görevlerin istikrarlı – tutarlı bir şekilde yapılmasını sağla.
Endüstri mühendisleri her zaman mutsuzdur, çünkü her zaman “bu daha iyi olabilirdi” diye düşünür.
Kırılmadıysa/bozulmadıysa/hala çalışıyorsa, iyileştirilebilir.
Bir süreçte küçük küçük iyileştirmeler katkı sağlar ama bazan daha radikal yeniden yapılanma – reengineering- uygulamaları gerekebilir.
Bir sistem sıradan insanların olağanüstü işler yapmasına yardım etmelidir.
Bazı çalışanlar endüstri mühendislerinden hoşlanmazlar, çünkü endüstri mühendisliği işçilerden daha fazla iş çıkartmak için bir yönetim aracı gibi görünebilir.
Bir işin gerçekleştirilmesi sürecinin o işin verimli, iyi ve güvenli olarak yapılmasında büyük etkisi vardır.
Bir insanın bir işi yapış şekli o işin kaliteli, verimli ve güvenli olarak yapılmasında önemlidir.
Ürün ve hizmette kaliteyi iyi süreçler oluşturarak elde et, problemler oluştuktan sonra ürün ve hizmetleri muayene ederek değil.
Çoğu mühendis fiziksel nesneler tasarlarken endüstri mühendisleri sistemleri tasarlar. Bir sistem hem fiziksel nesneleri hem de fiziksel olmayan prosedür ve kuralları içerir.
Endüstri mühendisliği düşünceleri uzun yıllardır vardır, bu düşünceler düzenli aralıklarla paketlenerek yeniden pazarlanır. TQM(Toplam Kalite Yönetimi), CQI (Sürekli Kalite İyileştirme), Yeniden Yapılanma (re-engineering), Toyota sistemi, yalın üretim ve 6 Sigma örnekler verilebilir.
Endüstri mühendisleri süreç ve sistem geliştirdikleri için her kuruluşta çalışabilirler.
Başka meslek dallarından insanlar da sistem geliştirmede rol alabilirler
Üst yönetimin desteği, kararlılığı iyileştirme için şarttır
Her kuruluş çevresindeki değişimleri taramalı ve küresel ekonomideki konumlanması üzerinde düşünülmelidir. (bkz. bir önceki yazım)
Müşteri her zaman haklı değildir ama öncelik onlarındır.
Tüm ürün ve hizmetler hem ürün hem de hizmetleri içerir.
İyi ekip süreçlerini kullanan bir ekip her bir bireyin tek başına yapabileceğinden daha iyi iş çıkarır.
Mutlu işçiler iyi işçilerdir.
Çalışanı işin iyileştirilmesine dahil et
Kararlar önsezilere değil gerçeklere (Deming), mantığa ve analize dayandırılmalıdır.
İnsanlar bilgiyi , özellikle veriyi görsel sunumla özellikle daha iyi anlayabilirler.
Yaptıklarınızı belgeleyin.
Verimsiz bir süreci bilgisayarlaştırmak için bilgi tekonolojisi kullanmayın, önce süreci daha verimli hale getirin.
Bir Endüstri mühendisi yaşamı boyunca öğrenmelidir. Yeni teknolojiler, yeni yazılımlar ve yeni fikirlere ilişkin bilgilerini güncel tutmalıdır.
Yukarıdaki ifadelerin hiçbiri her zaman doğru olmayıp hiç birine körü körüne daimi olarak bağlı kalınması istenemez; ancak bunların çoğu zaman bir endüstri mühendisinin nasıl düşündüğüne/düşüneceğine ilişkin iyi örnekler olduğunu belirtmek isterim.
(1) Jane M. Fraser PhD, Introduction to Industrial Engineering.
Diğer Selçuk Aytimur
ISO 9001 2015 Kalite Yönetim Sistemleri Standardında Dokümantasyon GereklilikleriISO 9001 2015, bir önceki ISO 9001 2008'e göre büyük farklılıklar içeriyor. O kadar ki, standardın yeniden yazılmış old...
OLASILIKLAR VEYA FEUERZAUBERKlasik müziği ve ardından gelen romantik müziği çok severim; operayı da sevmeme rağmen orada pek iyi değilimdir. Yıllar önce kaydettiğim bir müzik parçası bu yüzden benim i...
MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ ÜZERİNEMüşterisi olsun veya olmasın, ticaret yapan tüm kuruluşların, faaliyetleri, hedeflerine erişmeleri, iş sonuçları üzerinden etkisi olan veya olabilecek olan tüm tarafları dik...
MAYIS AYI DERT AYI Her yıl Nisan yağmurlarının bitmesini dört gözle bekleriz biz. Ama bir türlü bitmez, Mayıs ayının sonuna kadar sürer bazan. Çiftçiler için iyi, bizim gibi bahçesi olanlar için ise p...
ESKİ ZAMANLARBen Bergama'da doğdum. Lakin ne zaman nereli olduğum sorulsa yanıtlamakta zorlanırım. Bergama'da doğmuşum ama Bergama'lı değilim. Nüfus kütüğümde hala Yozgat yazar ancak Yozgatlı da değil...
